معرفي نشريه
علمی
فصل نامه جغرافیای طبیعی
خلاصۀ استاندارد: Physical Geography Quarterly
ترتیب انتشار: فصلنامه (علمی-پژوهشی)
زبان انتشار: فارسی (با چکیدۀ انگلیسی)
میانگین زمان داوری: 3 الی 5 ماه
نرخ پذیرش: 8%
نوع داوری: دوسوکور
وضعیت انتشار: دسترسی آزاد و رایگان به مقالات
رتبه کسب شده توسط دفتر کمیسیون نشریات وزارت علوم: ب
- این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیتۀ اخلاق در انتشار (COPE) می باشد و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
- دسترسی رایگان و آزاد به مقالات
- چنانچه مقاله از حامی یا تامینکننده اعتبار پژوهشی برخوردار باشد، درج آن در مقاله توسط نویسنده الزامی میباشد.
- کشور محل انتشار: ایران
- ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان
- شروع انتشار: از سال سال 1387 پس از اخذ مجوز شماره از سازمان مرکزی دانشگاه اقدام به نشر فصل نامه نمود وطی نامه شماره 223686/87 مورخ 23/6/1388معاونت محترم پژوهشی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی حائز رتبه علمی-پژوهشی شناخته شد.
- زبان مجله: فارسی (چکیده انگلیسی)
- هزینه بررسی و پذیرش مقاله: دریافت مقاله در هنگام برای داوری مبلغ 1500000 (ریال) معادل (صدو پنجاه هزار تومان) می باشد و پس از دریافت تاییدیه نهایی مبلغ (2500000 دو میلیون پانصد هزار ریال) معادل دویست و پنجاه هزار تومان هزینه چاپ و ویراستاری دریافت می گردد.
- نوع داوری: داوری بسته (دو سو ناشناس) و 3 داور
- بازه زمانی بررسی اولیه: یک هفته
- فرمت: چاپی و الکترونیکی
- نوبتهای چاپ :فصلنامه
- رتبه سال 1401 در وزارت علوم: ب
- ضریب تاثیر ISC: 0.474
- شاپای چاپی: 5656-2008
- شاپای الکترونیکی:5650-2008
- ایمیل نشریه: E-mail: luniv_jopg@yahoo.com
- آخرین بهروزرسانی وبگاه نشریه: 20 اسفندماه 1402
مجله جغرافیای طبیعی به منظور صیانت از حقوق و مالکیت فکری و معنوی پژوهشگران و نویسندگان مقالات علمی و جلوگیری از دریافت تحقیقات تکراری از نرم افزارهای مشابه یاب استفاده می کند.
از کلیه نویسندگان محترم خواهشمند است مقالات خود را فقط از طریق سامانه مجله و صفحه شخصی خود ارسال نموده و صرفاً از همین طریق نیز پیگیری نمایند و از تحویل یا ارسال مقاله به ایمیل هر شخص حقیقی یا حقوقی و تماس تلفنی در این زمینه مطلقاً خودداری نمایند؛ زیرا دفتر مجله در مقابل مقالاتی که به جز از طریق سامانه مجله ارسال گردد، مسئولیتی نخواهد داشت.
نویسندگان محترم میتوانند برای مشابهتیابی از سامانه سمیمنور (کلیک کنید) برای ارسال گزارش مشابهتیابی به فصلنامه استفاده کنند. نویسندگان محترم دقت کنند که حتما باید گزارش PDF مشابهتیابی را که از مستقیما مشابهتیاب دریافت میکنند به فصلنامه ارسال نمایند.
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نقش عوامل طبیعی در سکونت گزینی محوطه های باستانی حوزه پایاب سیمره 2 با استفاده از مدل AHP
فرزانه غلامی مهران مقصودی شیرین محمدخانشماره 62 , دوره 16 , زمستان 1402این پژوهش رابطه بین ساختارهای طبیعی و ژئومورفولوژیکی منطقه شامل: ارتفاع، دما ، فاصله از رودخانه اصلی و فاصله از شبکهزهکشی، شیب، زمینشناسی، کاربریاراضی و نوع لندفرمها، بر نحوه پراکنش محوطههای باستانی را مورد بررسی قرار داد. در این تحقیق از مدل تحلیل سلسله مراتبی به چکیده کاملاین پژوهش رابطه بین ساختارهای طبیعی و ژئومورفولوژیکی منطقه شامل: ارتفاع، دما ، فاصله از رودخانه اصلی و فاصله از شبکهزهکشی، شیب، زمینشناسی، کاربریاراضی و نوع لندفرمها، بر نحوه پراکنش محوطههای باستانی را مورد بررسی قرار داد. در این تحقیق از مدل تحلیل سلسله مراتبی به منظور تحلیل مکانی محوطهها استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل دادهها، وزن نسبی گزینهها، زیرمعیارها، معیارها و وزن نهایی گزینهها هر لایه در نرم افزار Excel محاسبه شد یافتههای تحقیق نشان داد سکونتگزینی محوطهها با عامل ارتفاع، فاصله از رودخانه دائمی و شیب ارتباط معکوس داشت، در بین عوامل ژئومورفولوژی پادگانهها و تپه ماهورها بیشترین ضریب اهمیت را به خود اختصاص دادهاند. حدود 89 درصد محوطهها در مکانهای مناسب و کمتر از 3.5 درصد از محوطهها در مکانهای نامناسب استقرار یافتهاند. با توجه به همبستگی پیرسون عوامل شیب، ارتفاع، فاصله از رودخانه دائمی به عنوان مهمترین عوامل در توزیع محوطههای باستانی حوزه پایاب سیمره 2 شناسایی شدند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزیابی و تحلیل تغییرات فضایی حوضه سیرجان
طیبه محمودی محمدآبادی محسن پورخسروانی صادق کریمیشماره 62 , دوره 16 , زمستان 1402فضای جغرافیایی دستگاهی است که منطق چیدمان الگوهای فرمی، فرآیندها و عملکرد هردینگهای اجتماعی در فضا را شکل میدهد. تغییرات فضا در طول زمان ماحصل عملکرد فرآیندهای مختلف و روندهای حاکم بر آن میباشد. در همین راستا این پژوهش سعی دارد تغییرات فضایی حوضه سیرجان را ارزیابی و چکیده کاملفضای جغرافیایی دستگاهی است که منطق چیدمان الگوهای فرمی، فرآیندها و عملکرد هردینگهای اجتماعی در فضا را شکل میدهد. تغییرات فضا در طول زمان ماحصل عملکرد فرآیندهای مختلف و روندهای حاکم بر آن میباشد. در همین راستا این پژوهش سعی دارد تغییرات فضایی حوضه سیرجان را ارزیابی و تحلیل نماید. بدین منظور از روش حوضهای و تکنیکهای تحلیل فضایی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که، در کواترنر پایانی در بخشهای مرکزی حوضه 17 میلیمتر و در ارتفاعات بالا تقریبا 300 میلیمتر بیشتر بوده است. این مقدار تغییر در رطوبت و دمای محیطی تغییر اساسی در سیستم شکلزای منطقه بوجود آورده به نحوی که از سیستم شکلزای یخچالی در حال حاضر نشانی در دست نیست. از طرفی شرایط دمایی این حوضه نیز از منفی 6/3 به 86/0 درجه سانتی گراد افزایش یافته است. همچنین حداکثر دمای حوضه 46/16 در فاز برودتی به 64/17 در زمان حال تغییر کرده است. البته این میزان تفاوت برای همه نقاط حوضه یکسان نبوده و تحت تاثیر ارتفاع افزایش مییافته است؛ به طوریکه بیشترین تفاوت حرارتی مربوط به مرتفع ترین قسمت حوضه و کمترین تفاوت مربوط به پست ترین نقطه حوضه بوده است. ردیابی پادگانههای آبرفتی دریاچه قدیم سیرجان حاکی از وجود 4 پادگانه در اطراف این دریاچه میباشد. بطوریکه بالاترین پادگانه در ارتفاع 1719 متری شناسایی گردید بر این اساس حجم آب دریاچه قدیم سیرجان در دوره حاکمیت یخچالها 80400 مترمکعب بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تبیین اثرات تغییرات کاربری اراضی روستایی در شهرستان آستانه شرفیه
رحیم شوقی چهارده نصرالله مولائی هشجین تیمور آمارشماره 62 , دوره 16 , زمستان 1402امروزه بحث ها و نگرانی در مورد تغییرات کاربری زمین در جامعه روستایی به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی از انجام این پژوهش شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تغییرات کاربری اراضی روستاهای شهرستان آستانه اشرفیه است. در بخش اول از پژوهش جهت بررسی تغییرات کاربری اراضی در چکیده کاملامروزه بحث ها و نگرانی در مورد تغییرات کاربری زمین در جامعه روستایی به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی از انجام این پژوهش شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تغییرات کاربری اراضی روستاهای شهرستان آستانه اشرفیه است. در بخش اول از پژوهش جهت بررسی تغییرات کاربری اراضی در شهرستان ، از تصاویر ماهواره ای لندست استفاده شد. در بخش دوم با استفاده از تحلیل های آماری عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری اراضی تحلیل شد. بر این اساس 28 روستای شهرستان به عنوان نمونه موردی مطالعه گردید. روش انجام پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بود. برای گردآوری اطلاعات از تکنیک پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روشهای آماری استفاده شد. نتایج نشان داد در بین شاخصهای مستقل اقتصادی ، منافع حاصل از سرمایه گذارن در بخش زمین و مسکن بیشترین شدت همبستگی و ارتباط را با تغییرات کاربری اراضی داشت. در بین شاخصهای مستقل اجتماعی، شاخص های نقش صاحبان خانه دوم در روستا و افزایش جمعیت گردشگران اقامتی و نیاز به زمین برای ساخت و ساز بیشترین شدت همبستگی و ارتباط را با تغییرات کاربری اراضی داشت. در بین شاخصهای مستقل کالبدی، گردشگری بودن محدوده مورد مطالعه بیشترین شدت همبستگی و ارتباط را با تغییرات کاربری اراضی داشت. بررسی همبستگی میان شاخصهای مستقل نهادی- مدیریتی و تغییرات کاربری اراضی نشان داد که شاخصهای ضعف دستگاهای اجرایی در اطلاع رسانی به مالکان زمینهای کشاورزی در مورد نوع کاربری و ممنوعیت تغییر کاربری بیشترین همبستگی و رابطه بسیار قوی با تغییرات کاربری اراضی روستا داشتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی پتانسیل ماهوارهی مودیس و سنتینل-5 در برآورد میزان گرد و غبار (مطالعه موردی: استان خوزستان)
حمیدرضا غفاریان ابوذر کیانی فهیمه عربی علی آبادشماره 62 , دوره 16 , زمستان 1402آلایندههای هوا در کلانشهرها، چالش جدی برای مدیران است که سلامت شهروندان را تهدید میکند و نظارت بر آن یک وظیفه مهم است. به دلیل تعداد محدود ایستگاههای نظارت زمینی، بررسی و پایش میزان دقیق آلودگی هوا در مناطق مختلف کشور ناممکن است. در این تحقیق تصاویر ماهوارهی سنتین چکیده کاملآلایندههای هوا در کلانشهرها، چالش جدی برای مدیران است که سلامت شهروندان را تهدید میکند و نظارت بر آن یک وظیفه مهم است. به دلیل تعداد محدود ایستگاههای نظارت زمینی، بررسی و پایش میزان دقیق آلودگی هوا در مناطق مختلف کشور ناممکن است. در این تحقیق تصاویر ماهوارهی سنتینل-5 و سنجنده مودیس برای مطالعه تحلیلی از روند تغییرات زمانی - مکانی میزان گرد و غبار در سطح استان خوزستان استفاده شد. هدف این مطالعه استفاده از دادههای ماهوارهای با وضوح نسبتاً بالا برای پایش محلی کیفیت و میزان آلودگی هوا و بررسی ارتباط تصاویر دو سنجنده سنتینل-5 و مودیس است. در این پژوهش، از کدنویسی در محیط گوگل ارث انجین تصاویر سنتینل 5 و همچنین میانگین گیری AOD مودیس استفاده شد. و یافتههای تحقیق حاکی از مقادیر قابلتوجهی AOD در چندین بخش از منطقه مورد مطالعه همچون شهرستانهای اهواز، آبادان، خرمشهر، بندرماهشهر و باوی است. همچنین میزان کمی ریزگردها در شهرستانهای جنوبشرقی، شرق و شمالشرقی استان دیده میشود. با توجه به نتایج این تحقیق هر چه از سمت جنوبشرقی، شرق و شمالشرقی استان حرکت و به سمت بخشهای جنوب و غرب استان پیش رفت میزان ریزگردها افزایش مییابد. با توجه به تجزیه و تحلیل صورت گرفته، همبستگی مثبت بالایی بین تصاویر هر دو سنجنده سنتینل-5 و مودیس در تشخیص میزان گرد و غبار مشاهده شد، که نشانگر امکان استفاده از آنها در پایش این نوع آلاینده در مقیاس کشوری است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تلفیق مدلهای تصمیمگیری بر پایه بهینهسازی، نسبت فاصله و وزندهی تجمعی در تعیین الگوی اقلیمی
لاله پرویز ندا عزیزی خدیجه خانی زنگبارشماره 62 , دوره 16 , زمستان 1402شاخصهای اقلیمی با آشکارسازی تنوع اقلیمی منطقه منجر به توسعه سیاستهای مدیریتی در بخش کشاورزی، منابع آب و محیط زیست شدهاند. عملکرد شاخصهای دومارتن، ایوانف، باران موثر، ضریب بری، دمایی، درصد نرمال بارش، ناهنجاری بارندگی، پوشش گیاهی، خشکی و سیلیانینوف با استفاده از داده چکیده کاملشاخصهای اقلیمی با آشکارسازی تنوع اقلیمی منطقه منجر به توسعه سیاستهای مدیریتی در بخش کشاورزی، منابع آب و محیط زیست شدهاند. عملکرد شاخصهای دومارتن، ایوانف، باران موثر، ضریب بری، دمایی، درصد نرمال بارش، ناهنجاری بارندگی، پوشش گیاهی، خشکی و سیلیانینوف با استفاده از دادههای 15 ایستگاه هواشناسی بررسی شد. تعیین شاخص اقلیمی موثر با استفاده از روش وزندهی تجمعی ساده (SAW)،TOPSIS و ارزیابی همزمان معیارها و گزینهها (SECA) انجام گرفت. تحلیل حساسیت روش SECA نسبت به ضریب β در نتایج تاثیر قابل توجهی داشت. براساس نتایج رتبهبندی سه روش تصمیمگیری چند معیاره، شاخص ایوانف در وضعیت اقلیمی حاد (با مقادیر حدی بالا و پایین) دارای عملکرد خوبی است و در سایر شرایط اقلیمی بهتر است همراه با شاخص اقلیمی دیگری استفاده شود. مقدار عددی شاخص درصد نرمال بارش در بیشتر ایستگاهها حالت بیش برآوردی داشت. شاخص ناهنجاری بارندگی نیز وضعیت اقلیمی بیشتر ایستگاهها را نزدیک به نرمال توصیف کرد. در تعیین شاخص اقلیمی موثر تعداد دادههای هواشناسی، نوع ارتباط ریاضی آنها و چگونگی مرز بندی اقلیمی دارای اهمیت ویژهای است. بیشترین مقدار شدت و درصد تغییرات در مورد روشSAW و SECA، TOPSIS و SECA بود. بیشترین تعداد رتبههای یک در سه روش تصمیمگیری چندمعیاره مربوط به شاخصهای دومارتن، خشکی، پوشش گیاهی و سپس شاخص باران موثر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحلیل زمانی و مکانی آلایندهای هوا در استان آذربایجان شرقی
بتول زینالی الهام ملانوری شیوا صفریشماره 62 , دوره 16 , زمستان 1402تشدید آلودگی هوا تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله ازدیاد جمعیت و شهرنشینی، مورد توجه فعالان این حوزه است. بررسی دقیق آلایندهها توسط تکنیکهای دقیق ضروری میباشد. در این مطالعه عناصر NO2، CO و ذرات معلق موثر درآلودگی هوا با استفاده از ابزار TROPOMI سنجنده سنتینل 5 در استان چکیده کاملتشدید آلودگی هوا تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله ازدیاد جمعیت و شهرنشینی، مورد توجه فعالان این حوزه است. بررسی دقیق آلایندهها توسط تکنیکهای دقیق ضروری میباشد. در این مطالعه عناصر NO2، CO و ذرات معلق موثر درآلودگی هوا با استفاده از ابزار TROPOMI سنجنده سنتینل 5 در استان آذربایجان شرقی مورد تجزیه و تحلیل مکانی و زمانی (ماهانه و فصلی) قرار گرفت. بررسیها نشان داد در فصل سرما مناطق بیشتری از منطقه حضور آلایندههای CO و NO2 را تجربه میکنند که عمدتاً ناشی از سوختهای فسیلی، صنایع و مناطق مسکونی میباشد؛ اما غلظت آنها به ترتیب در فصل گرما و سرما بالا است. شواهد نشان میدهد در مناطقی که از نظر جمعیتی متراکم است با غلظت و حضور بالای NO2 روبه رو هستیم. در فصل تابستان نیز غلظت بالای ذرات معلق دیده میشود. طبق یافتهها هر سه آلاینده پراکندگی بالایی در فصل سرما داشتهاند؛ از طرفی غلظت و توزیع مکانی آلایندهها تحت تاثیر عواملی از جمله آب و هوا، شرایط توپوگرافی و مراکز صنعتی قرار دارد. پرونده مقاله
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تحلیل توزیع مکانی میزان تاب آوری شهر در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر سیل(مطالعه موردی: شهر قائمشهر)
حمزه بهروزی محمد رضا زندمقدم سعید کامیابیشماره 56 , دوره 15 , بهار 1401با توسعه شهرنشینی،شهرها به مراکز توجه تبدیل شده اند و تقاضا برای منابع طبیعی و توجه به تأثیرات محیطی جهانی آنها افزایش یافته است.فعالیت های شهرسازی و برنامه ریزی شهری موجب افزایش فشار بر طبیعت و تضعیف تاب آوری آن شده است که اغلب پیامدهای مخربی برای شهرها و ساکنان آن درپ چکیده کاملبا توسعه شهرنشینی،شهرها به مراکز توجه تبدیل شده اند و تقاضا برای منابع طبیعی و توجه به تأثیرات محیطی جهانی آنها افزایش یافته است.فعالیت های شهرسازی و برنامه ریزی شهری موجب افزایش فشار بر طبیعت و تضعیف تاب آوری آن شده است که اغلب پیامدهای مخربی برای شهرها و ساکنان آن درپی داشته است.هدف ازاین پژوهش مدل سازی میزان تاب آوری شهر در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر سیل درشرایط بحرانی میباشد.روش بکار رفته دراین پژوهش,بهره گیری از نرم افزارGIS به منظور تعیین نقاط دارای تاب آوری بیشتر و استفاده از روش های الگوریتم ژنتیک(GA)و هوش ازدحامی ذرات(PSO)وبرنامه نویسی آنهادرمحیط MATLAB می باشد,تا با استفاده ازآن مهمترین مولفههای تابآوری شهرو راهکارهای موثر در تقویت تابآوری مشخص گردند.پژوهش حاضر طی2مرحله صورت گرفته که در مرحله اول,ابتدا با استفاده ازمدلAHP میزان تاب آوری نقاط شهری در برابر سیل تعیین گردید و پس از آن با ترکیب همه مولفه های ذکر شده نقشه نهایی مخاطره تهیه شد.در مرحله دوم جهت تعیین مهمترین مولفههای تابآوری شهر این بار32 شاخص از مولفه های تاب آوری براساس4 معیار(کالبدی–فضایی،اقتصادی،اجتماعی،نهادی)تدوین و با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت5 نقطه از شهر به ترتیب(استادیوم شهید وطنی ، پارک ولیعصر ، فضای سبز نساجی)،به عنوان مناطق دارای تابآوری بیشتر انتخاب و اولویتبندی شدند.سپس به منظور تایید و مقایسه یافته های تحقیق توسط الگوریتم ژنتیکGAاز روش PSO بهره گرفته شد.درمرحله پایانی پیشنهادمی گرددکه افزایش میزان تاب آوری شهرقائمشهردرمرحله اول نیازمند تقویت و اصلاح ساختارهای محیط طبیعی و سپس حفظ و نگهداشت محیط ایمن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی پدیده شرجی در شهر رشت و تأثیر آن در آسایش حرارتی
سید سعید موسوی پرویز رضائی بهمن رمضانی گورابیشماره 57 , دوره 15 , پاییز 1401اﻗﻠﯿﻢ ﯾﮑﯽ از پیچیده ﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﮐﺮه زمین است. اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه از ﻋﻨﺎﺻﺮ و اﺟﺰاء ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اثر متقابل آنها تشکیل شده اﺳﺖ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﻨﺶ و واکنش اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ و اﺟﺰاء اﻗﻠﯿﻤﯽ، ﺗﮑﻮﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آب و هوایی اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎی اﻗﻠﯿﻤﯽ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ اﯾﺮان و ﺟﻬ چکیده کاملاﻗﻠﯿﻢ ﯾﮑﯽ از پیچیده ﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﮐﺮه زمین است. اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه از ﻋﻨﺎﺻﺮ و اﺟﺰاء ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اثر متقابل آنها تشکیل شده اﺳﺖ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﻨﺶ و واکنش اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ و اﺟﺰاء اﻗﻠﯿﻤﯽ، ﺗﮑﻮﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آب و هوایی اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎی اﻗﻠﯿﻤﯽ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ اﯾﺮان و ﺟﻬﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻤﯽ ﺑﻪ آن ﺷﺪه، ﭘﺪﯾﺪة ﺷﺮﺟﯽ اﺳﺖ. از این رو دیدگاه و هدف این پژوهش، تحلیل و ارزیابی اثر اقلیم بر شرایط آسایش و راحتی فیزیولوژیک انسان تحت تأثیر پدیده شرجی است. پژوهش از نوع کاربردی و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. دادههای مورد استفاده شامل متوسط حداقل، حداکثر و روزانه دما، رطوبت نسبی، بارش، فشار بخار و دمای نقطه شبنم در دوره آماری40 ساله(2019-1979) است. جهت تحلیل داده ها از شاخص-های شدت شرجی، فشار بخار جزیی و درجه شرجی استفاده شده است. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق شهر رشت در استان گیلان است. نتایج تحقیق بیانگر اثر بیشتر عنصر دما در برقراری آسایش حرارتی و نقش بی بدیل فشار بخار آب و دمای نقطه شبنم در فیزیک ساخت و ساز است. با وجود پایین بودن رطوبت نسبی در ماههای ژوئن و جولای و آگوست و سپتامبر، میزان شرجی و بیشترین ناراحتی گرمایی در این ماهها دیده میشود و ماه آگوست شدیدترین مقدار شرجی را دارا است. جهت برقراری آسایش حرارتی علاوه بر ایجاد سایه به تهویه طبیعی هوا نیز نیاز است و در این راستا راهکارهایی نیز ارائه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - شناسایی پتانسیلهای ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی و توسعه آن با استفاده از مدلهای ژئوتوریستی (مطالعه موردی: زنوزق، کندوان، اشتبین)
منصور رحمتی فائزه بهادری بهروز نظافت تکله الهه نوازش حسن نظافت تکلهشماره 61 , دوره 16 , پاییز 1402ژئوتوریسم یکی از انواع گردشگری پایدار است که علاوه بر بازدید از جاذبههای زمینشناختی و ژئومورفولوژیکی، بر آموزش و حفاظت از آنان نیز تاکید دارد. ژئوتوریسم یکی از گویههای مهم اکوتوریسم با رویکردی مسئولانه و حفاظت محور است؛ که بر مردمی کردن علوم زمین و توسعه فرهنگی، اجتم چکیده کاملژئوتوریسم یکی از انواع گردشگری پایدار است که علاوه بر بازدید از جاذبههای زمینشناختی و ژئومورفولوژیکی، بر آموزش و حفاظت از آنان نیز تاکید دارد. ژئوتوریسم یکی از گویههای مهم اکوتوریسم با رویکردی مسئولانه و حفاظت محور است؛ که بر مردمی کردن علوم زمین و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه بومی تاکید میکند. هدف از این پژوهش، بررسی توانمندیهای ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل پائوولوا و کوبالیکوا و هادزیک می-باشد. سه منطقه مورد مطالعه شامل مناطق ژئوتوریستی کندوان، زنوزق و اشتبین انتخاب شده است. براساس مدل پائوولوا نتایج حاصل نشان داد که منطقه ژئوتوریستی کندوان با بیشترین امتیازدهی در عوامل مثبت ارتقا دهنده رقابتپذیری مقاصد ژئوتوریستی شامل ثروت طبیعی با امتیاز (7) بوده و بیشترین مقدار درمیان گویههای منفی رقابتپذیری، کسری بودجه و عدم وجود متخصّصان ماهر با امتیاز (5) بیشترین تأثیر منفی را در جذب گردشگر ایجاد میکند. همچنین، نتایج حاصل از مدل کوبالیکوا نشان داد که منطقه کندوان با مقدار (25/9) بیشترین امتیاز را نسبت به سایر مناطق کسب کرده است. در مدل هادزیک با توجّه به بررسی ارزشهای علمی و مازاد طبق نظر کارشناس و گردشگر نتایج حاصل نشان داد که میانگین امتیازات گویهها در منطقه ژئوتوریستی کندوان با بیشترین امتیاز در اولویت اول قرار دارد. درمیان دو منطقه ژئوتوریستی روستای زنوزق بیشتر از روستای اشتبین میباشد. بنابراین نتیجهگیری میشود با ارزیابی و شناسایی پتانسیل-های ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی و توسعه توانمندیها منجر به توسعه مناطق ژئوتوریستی و جذب گردشگر خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی اقلیم گردشگری استان کرمانشاه با استفاده از شاخصهای دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و اقلیم آسایش گردشگری (TCI)
فاطمه منوچهری منصور پروینشماره 44 , دوره 12 , تابستان 1398یکی از نیازهای اساسی به منظور توسعه توانمندی های گردشگری یک منطقه، اقلیم مناسب گردشگری می باشد. استفاده از پتانسیل های گردشگری، نیازمند ارزیابی اقلیم آسایش با استفاده از روش های علمی مورد قبول است تا به طور سیستماتیک تأثیر عناصر اقلیمی بر فعالیت گردشگران را مشخص سازد. ب چکیده کاملیکی از نیازهای اساسی به منظور توسعه توانمندی های گردشگری یک منطقه، اقلیم مناسب گردشگری می باشد. استفاده از پتانسیل های گردشگری، نیازمند ارزیابی اقلیم آسایش با استفاده از روش های علمی مورد قبول است تا به طور سیستماتیک تأثیر عناصر اقلیمی بر فعالیت گردشگران را مشخص سازد. با توجه به این ضرورت، در پژوهش حاضر به بررسی اقلیم گردشگری استان کرمانشاه با استفاده از دو شاخص دمای معادل فیزیولوژیک و شاخص آسایش اقلیمی انجام گرفت. این مطالعه؛ شامل تحلیل الگوی پراکندگی زمانی و مکانی مقادیر محاسبه شده برای این دو شاخص؛ به منظور ارزیابی اقلیم آسایش در برنامه ریزی های گردشگری به ویژه گردشگری طبیعی می باشد. بدین منظور از داده های 10 ایستگاه هواشناسی که شامل دمای هوا (متوسط و حداکثر دمای روزانه)، فشار بخار، رطوبت نسبی (متوسط و حداقل روزانه)، متوسط رطوبت نسبی روزانه، سرعت باد، میزان ابرناکی، بارش، کل ساعات آفتابی و میانگین سرعت باد طی بازه زمانی 16 ساله (1380-1396) بوده است؛استفاده گردید. پس از آماده نمودن داده ها، آماره کلموگروف - اسمیرنوف برای آزمون نرمال بودن آن ها بکار گرفته شد. تعیین پراکنش های همگن مکانی و زمانی مقادیر شاخص دمای معادل فیزیولوژیک و شاخص اقلیم آسایش گردشگری هم با تحلیل خوشه ای و بر اساس داده های اقلیمی مورد استفاده انجام گرفت. مقادیر بدست آمده برای هر دو شاخص نشان داد که وضعیت اقلیم گردشگری استان مورد مطالعه بیش از هر چیزی؛ متأثر از شرایط توپوگرافی آن می باشد. به گونه ای که مناطق غربی و مرکزی با ارتفاع زیاد در سطح استان (شهرستان های سنقر، کنگاور، هرسین، صحنه، کرمانشاه، جوانرود و اسلام آباد غرب) در طی سال شرایط متفاوتی در مقایسه با مناطق شرقی و کم ارتفاع تر استان (سرپل ذهاب، گیلانغرب و قصر شیرین) به لحاظ آسایش اقلیمی و درجه تنش فیزیولوژیک دارند. به لحاظ پراکنش زمانی، اردیبهشت، خرداد و مهر مناسب ترین زمان برای انجام فعالیت گردشگری در استان کرمانشاه می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تعیین پتانسیل سیلخیزی با استفاده از روش تاپسیس، مطالعه موردی استان مازندران، حوضه آبریز گلندرود
رضا اسماعیلی عیسی جوکار سرهنگی پروین روشن نکوشماره 31 , دوره 9 , بهار 1395عوامل مختلفی مانند مورفومتری حوضه، بارش، نوع خاک و پوششگیاهی در پتانسیل سیلخیزی حوضه آبریز نقش دارند. پارامترهای مورفومتری حوضه واکنش هیدرولوژیک ان را کنترل می کنند. درک واکنش حوضه به بارش سنگین براساس شاخص های ژئومورفیک می تواند برای مطالعهی خطر سیل در حوضه های بدون چکیده کاملعوامل مختلفی مانند مورفومتری حوضه، بارش، نوع خاک و پوششگیاهی در پتانسیل سیلخیزی حوضه آبریز نقش دارند. پارامترهای مورفومتری حوضه واکنش هیدرولوژیک ان را کنترل می کنند. درک واکنش حوضه به بارش سنگین براساس شاخص های ژئومورفیک می تواند برای مطالعهی خطر سیل در حوضه های بدون ایستگاه اندازه گیری مهم باشد. منطقه مورد مطالعه حوضه آبریز گلندرود است که در البرز شمالی، استان مازندران و جنوب شهر رویان قرار دارد. در این تحقیق حوضه گلندرود به 12 زیرحوضه تقسیم شد. دوازده پارامتر شامل مساحت حوضه، تراکم زهکشی، ضریب فشردگی، نسبت گردی، نسبت تلاقی، نسبت مساحت، نسبت طول، شیب دامنه های حوضه، میانگین شیب رود، زمان تمرکز، میانگین بارش سالانه و شماره منحنی (CN) انتخاب شدند. برای کمی کردن پتانسیل وقوع سیل این پارامترها با تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایدهآل(تاپسیس) استفاده گردید. تکنیک تاپسیس یکی از روشهای چند شاخصه تصمیم گیری است که به صورت گزینه هایی که از نظر شباهت از ایده آل منفی دورترین حالت و به ایده آل مثبت نزدیکترین حالت را دارد، تعریف می شود. وزن هرپارامتر براساس روش آنتروپی شانون تعیین گردید. نتایج تحلیل تاپسیس نشان می دهد که زیرحوضه های 12، 10 و 3 با ضریب نزدیکی 548/0، 486/0 و 462/0 به ترتیب رتبه های اول تا سوم را بدست آورده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - چشمانداز تغییرات زمانی-مکانی تبخیر و تعرق در حوضه آبریز کارون طی دورههای آتی و تحت سناریوهای انتشار گازهای گلخانهای
حسین بهزادی کریمی غلامعلی مظفری کمال امیدوار احمد مزیدیشماره 54 , دوره 14 , زمستان 1400انتشار بیشازحد گازهای گلخانهای در دهههای اخیر و تغییرات به وقوع پیوسته در اقلیم، موجب تغییر در پارامترهای هواشناسی مؤثر در تبخیر و تعرق شده است. در این پژوهش، چشمانداز تغییرات تبخیر و تعرق حوضه آبریز کارون، با استفاده از روش هارگریوز-سامانی و با بهکارگیری مدل ریز گ چکیده کاملانتشار بیشازحد گازهای گلخانهای در دهههای اخیر و تغییرات به وقوع پیوسته در اقلیم، موجب تغییر در پارامترهای هواشناسی مؤثر در تبخیر و تعرق شده است. در این پژوهش، چشمانداز تغییرات تبخیر و تعرق حوضه آبریز کارون، با استفاده از روش هارگریوز-سامانی و با بهکارگیری مدل ریز گردانی LARS-WG6 و خروجی مدل گردش عمومی جو HadGEM2-ES، تحت سناریوهای مختلف RCPs برای سه دوره 2040-2021، 2060-2041 و 2080-2061 نسبت به دوره پایه (2015-1996) بررسی شد. بر اساس نتایج حاصله، متوسط سالانه دمای حداقل در سطح حوضه، بین 2/1 تا 4/3 و دمای حداکثر بین 3/1 تا 7/3 درجه سلسیوس در دورههای آتی نسبت به دوره پایه، افزایش مییابد. مقدار تبخیر و تعرق، در مقیاسهای زمانی ماهانه، فصلی و سالانه در اقلیم آتی، در مقایسه با شرایط فعلی افزایش خواهد یافت؛ بهطوریکه بیشترین مقدار افزایش تبخیر و تعرق سالانه، در دوره آینده دور و تحت سناریو RCP8.5 برابر با 3/12 درصد نسبت به دوره پایه خواهد بود. نمودار جعبهای بیستساله در دورههای آتی و تحت سناریوهای مختلف نشان داد که بیشترین عدم قطعیت تبخیر و تعرق در دوره 2080-2061 و به ترتیب تحت سناریوهای انتشار RCP8.5 و RCP4.5 است. بر اساس نتایج حاصل از نقشههای پهنهبندی تغییرات تبخیر و تعرق سطح حوضه، بیشترین میزان تغییرات تبخیر و تعرق، طی دوره 2080-2061 و تحت سناریو RCP8.5 در مناطق غربی حوضه رخ خواهد داد. با توجه به اینکه رودخانه کارون از مناطق کوهستانی شمال حوضه سرچشمه میگیرد؛ لذا، افزایش دما و بهتبع آن افزایش تبخیر و تعرق در دورههای زمانی آینده، موجب کاهش سطح پوشش برف در منطقه موردمطالعه شده و اثرات منفی زیادی بر روی جریان رودخانه کارون و در نتیجه کاهش منابع آب حوضه خواهد داشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - پیامدهای ژئومورفولوژیکی دامنهای متأثر از زمینلرزه سال 1396سرپل ذهاب-ازگله
امجد ملکی علی عبدالملکیشماره 59 , دوره 16 , بهار 1402زمینلرزهها بهعنوان یکی از مخاطرات طبیعی مخرب و درعینحال ناگهانیترین نیروی طبیعی به شمار میرود که درنتیجه شکست و تغییر مکان سنگهای زیر سطح زمین ایجاد میگردد. به دنبال وقوع زمینلرزهها بسیاری از مخاطرات ژئومورفولوژیکی و پیامدهای محیطی به وقوع میپیوندد که موجب ای چکیده کاملزمینلرزهها بهعنوان یکی از مخاطرات طبیعی مخرب و درعینحال ناگهانیترین نیروی طبیعی به شمار میرود که درنتیجه شکست و تغییر مکان سنگهای زیر سطح زمین ایجاد میگردد. به دنبال وقوع زمینلرزهها بسیاری از مخاطرات ژئومورفولوژیکی و پیامدهای محیطی به وقوع میپیوندد که موجب ایجاد خسارت زیادی به نواحی مستعد میگردد. منطقه مورد تحقیق باالقوه بسیار مستعد وقوع انواع حرکات و ناپایداریهای ژئومورفولوژیکی است. در اثر زمین لرزه ازگله و سرپل ذهاب ناپایداری های ژئومورفولوژیکی فراوانی در مناطق تحت پوشش ایجاد شده است. وقوع زمینلرزهها و تکانهای ناشی از آن، وجود ساختمان زمینشناسی شکننده با لایهبندی سخت و سست، شیب زیاد و سابقه وقوع ناپایداری درگذشته از عوامل تشدیدکننده ایجادوفعال شدن فرآیندهای ژئومورفولوژیک در منطقه شده است. قرار گرفتن لایههای سخت آهک آسماری بر روی لایههای سست مارن و شیل پابده با خاصیت خمیری شدن متاثراز لرزش های ناشی از زمینلرزه از عوامل ذاتی واصلی وقوع زمینلغزشهای بزرگ همچون زمینلغزش قورچی باشی- مله کبود و پهنههای لغزشی بزرگ در شمال فلات دالاهو است. وقوع جریان واریزهای، نشست زمین و گسترش جانبی، بهمنهای سنگی و سایر ناپایداریهای دامنهای در منطقه موردمطالعه از دیگر فرآیندهای ژئومورفولوژیک ناشی از زمینلرزه 21 آبان 1396 است که درنتیجه نزدیکی به کانون سطحی زمینلرزه،رخدادهای لغزشهای قدیمی، توپوگرافی منطقه و شرایط سخت کوهستانی شرایط مساعدی را برای تشدید لغزش و سایر فرایندها و پیامدهای ژئومورفولوژیکی ایجاد کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - چشم انداز تغییرات دمای هوای دوره آینده بر اساس مدلهای CMIP5 و سناریوهای واداشت تابشی RCP (مطالعه موردی: ایستگاههای منتخب استان ایلام)
محمد احمدی قاسم عزیزی پرویز کردوانیشماره 43 , دوره 12 , بهار 1398تغییرات آب و هوایی یکی از مهمترین چالشها در آینده ا ست. در پژوهش حا ضر چ شماندازتغییرات آب و هوایی دوره آینده بر اسااا سااناریوها RCP در غالب گزارش پنجم IPCC ومدلها CMIP5 واکاو شااد؛ داده ها دوره 2005 - 1980 دوره پایه مشاااهدها و بروندادمدلها CMIP5 در خط ساایرها RCP8.5 چکیده کاملتغییرات آب و هوایی یکی از مهمترین چالشها در آینده ا ست. در پژوهش حا ضر چ شماندازتغییرات آب و هوایی دوره آینده بر اسااا سااناریوها RCP در غالب گزارش پنجم IPCC ومدلها CMIP5 واکاو شااد؛ داده ها دوره 2005 - 1980 دوره پایه مشاااهدها و بروندادمدلها CMIP5 در خط ساایرها RCP8.5 و RCP4.5 برا دوره آینده اساااداده گردید. براانطباق دوره گذشاه با آینده از معیارها خطا سنجی اساداده شد. ناایج نشان داد که مدلهاCMIP5 انطباق نسبااً بالایی با داده دوره پایه یا مشاهدها نشان میدهند. همچنین مدلها درشاابیهساااز پارامار دما هوا از توانایی بالاتر نساابت به بارش برخوردارند. بر اساااسناریوها RCP8.5 و RCP4.5 سناریوها بدبینانه و حد و سط، آثار تغییر اقلیم برا ا ساانایلام بر ا سا ای ساگاهها مناخب، به صورت افزایش دما کمینه و بی شینه هوا خواهد بود.بهطور که بر اسااا سااناریو بدبینانه مادار دما کمینه برا دوره 2055 - 2020 ( و2090 - 2056 ( به ترتیب 2 / 4 و 5 / 5 و بر اسااا سااناریو حد وسااط RCP4.5 ، مادار دماکمینه 6 / 3 و 7 / 4 درجه سااانایگراد افزایش خواهد یافت. میزان تغییرات دما هوا در افق2090 - 2056 ( بیشااار از آی نده م یانی خوا هد بود. تغییر اقلیم مو جب افزایش د ما هوا درمایا ها زمانی مخالف در آینده خواهد شد؛ بنابراین اعمال برنامهها بلند مدت و سازگارانهبرا کاهش آثار سوء تغییر اقلیم در منطاه حائز اهمیت میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - آشکارسازی روند تغییرات دریاچهها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی[GIS] و سنجش از دور[RS]مطالعه موردی: دریاچه تکتونیکی زریوار
موسی عابدینی افشین ستوده پورشماره 35 , دوره 10 , بهار 1396آشکارسازی تغییرات با استفاده از داده های سنجش از دور در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان و پژوهشگران قرارگرفته است. هدف از این تحقیق آشکارسازی تغییرات فیزیکی تالاب زریوار در یک دوره 57 ساله با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نقشه توپوگرافی و بررسی علل تغییرات بود. چکیده کاملآشکارسازی تغییرات با استفاده از داده های سنجش از دور در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان و پژوهشگران قرارگرفته است. هدف از این تحقیق آشکارسازی تغییرات فیزیکی تالاب زریوار در یک دوره 57 ساله با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نقشه توپوگرافی و بررسی علل تغییرات بود. بدین منظور بعد از پردازش تصاویر ماهواره ای روند تغییرات آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از سال 1392 تا 1335 زمین های کشاورزی به طور چشمگیری کاهش و اراضی جنگلی افزایش را نشان می دهد.آشکارسازی تغییرات در سه دوره زمانی 1335 شمسی و(1381)2002 میلادی و (1392)2013میلادی حاکی از کاهش دریاچه از 1297 هکتار در سال1335 شمسی به 882 هکتار در سال 2013 میلادی است. در ادامه به تحلیل عوامل مهم از جمله تاثیر کاهش بارندگی، استفاده بی رویه از منابع آب، حفر بی رویه چاه های مجاز و غیرمجاز، افزایش تبخیر سطحی و..، در این بازه زمانی پرداخته شد و جهت جلوگیری از کاهش بیشتر وسعت دریاچه و میزان آب راهکارهایی ارائه گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - پهنه بندی پتانسیل سیل گیری با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و روش منطق فازی در محدوده مجتمع مس سرچشمه
الهام عباس پور رضا حسن زاده مهدیه حسینجانی زاده مسعود نصیریشماره 58 , دوره 15 , زمستان 1401سیل یکی از رایج ترین بلایای طبیعی جهان می باشد. عدم توجه به خطر احتمالی سیلابها در منطقه مجتمع مس سرچشمه با توجه به اهمیت معدنی و اقتصادی این منطقه، میتواند خسارات اقتصادی بالایی را به دنبال داشته باشد. این پژوهش با هدف پهنهبندی و شناسایی خطر سیلگیری با استفاده از ر چکیده کاملسیل یکی از رایج ترین بلایای طبیعی جهان می باشد. عدم توجه به خطر احتمالی سیلابها در منطقه مجتمع مس سرچشمه با توجه به اهمیت معدنی و اقتصادی این منطقه، میتواند خسارات اقتصادی بالایی را به دنبال داشته باشد. این پژوهش با هدف پهنهبندی و شناسایی خطر سیلگیری با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق فازی(Fuzzy Logic) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در حوضه آبگیر سرچشمه انجام شده است. این نقشه نشاندهنده خطر سیل گیری بالا در محدوده پیت معدن، مسیر رود های منطقه و همچنین در محوطه کارگاه ارفع سازان، محل کارخانه جدید اسید و نیروگاه گازی میباشد. نتایج حاصل از نقشه سیل گیری در مقایسه با سیلهای رخداده در سالیان گذشته در این منطقه نشان دهنده صحت بالای این نقشه میباشد. نتایج این پژوهش میتواند به مدیران و برنامه-ریزان جهت سیاست گذاری کاهش خطرات سیل در مجتمع یاری رساند و همچنین پیش زمینه ای برای انجام مطالعات بعدی در رابطه با مخاطرات محیطی سیل باشد. پرونده مقاله